sexta-feira, 6 de junho de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos VIII



Consolidando a ideia de Colombo de que havia alcançado a Ásia, apresenta-se a carta endereçada por ele ao Papa, de Fevereiro de 1502, que se guarda no Archivo General de Indias, referência Patronato, 295, N. 44.


Traslado de la carta e peticion del senor almyrante al P.P. qua(n)to lo supplico q(ue)/
pudiesse llevar y excoler bj religiosos p(ar)a la emp(re)sa etc/
1502 por febrero//


//Beatissime pater/

Luego q(ue) yo tome esta empresa y fue a descubrir las Indyas : prepuse en mi volu(n)tad de
benir/
personalme(n)te a V. Sanctidad co(n) la relacion de todo. Nasçio a esse t(iem)po difere(n)cia entre el/
señor Rey de portogal y el Rey e la Reyna mys señores. diziendo el rey de portogal q(ue) ta(m)bie(n) q(ue)ría/
ir a descobrir y ganar tierras: en aquel camino hazia aq(ue)llas p(ar)tes: y se referia a la justicia /
El rey y la reyna, mys .S. me reenbiaro(n) a priesa ala empresa para descobrir y ganar todo y ansy/ no(n) pudo haver effecto my venida a. V. S. Descobri deste camino y gane myl e quatroçie(n)tas islas/
y treçientas y treynta y tres leuguas de la tierra firme de asia. syn otras Islas famosisimas grandes y muchas/
al oriente de la Isla española. En la qual yo hize assiento y la qual boje ochocientas leguas de/ quatro millas cadauna y es populatissima. De la qual hiçe yo en breve t(iem)po tributario la gente della toda/
al rey y ala reyna mys señores. En ella hay mineros de todos metales en especial de oro y cobre/ hay brasil sandalos lino aloes y otras muchas especias. y hay encenso. El arbol de donde
el sale es/
de mirabolanos. Esta Isla es tharsis: es cethia: es ophir: y ophaz e çipanga. y nos le habemos / llamado española. Deste viaje navege tanto al occidente q(ue) quando en la noche se me ponia el/ sol le cobrava(n) los de calis en españa dende a dos horas por oriente. en manera q(ue) yo anduve dies lineas/
del otro emisferio. y no(n) pudo haver hierro porq(ue) hubo estonçes ecclipsis de la luna en quatorze de setie(m)bre./
Despues fue necessario de venir a españa apriessa. y dexe alla dos hermanos co(n) mucha gente en mucha/
necesidad y peligro. Torne a ellos co(n) remedio. y hiçe navegacion nueba hazia/
al austro: a donde yo falle tierras infinitisimas y el agua de la mar dulçe. Crey y creo aq(ue)llo q(ue)/
creyero(n) y cree(n) tantos sanctos y saveos theologos q(ue) ally en la comarca es el parayso terreal. La necesidad/
en q(ue) yo avia dexado a mys hermanos y aq(ue)lla gente fue causa q(ue) yo no(n) me detubiese a esperime(n)tar mas essas /
partes y volviesse a mas andar a ellos. Ally falle grandissima pescq(ue)ria de perlas. y en la/
Isla española la mitad de la gente alzada vagamu(n)deando. y donde yo pensava haver sosiego ya de/
tanto t(iem)po q(ue) yo començe q(ue) fasta entonçes no(n) me habia dexado una hora la muerte de estar abrazada/
co(n)migo refresque el peligro y travajos. Gozara my anima y descansara sy agora en fin pudie/
ra venir a V. S. Com my escriptura. La qual tengo para ello q(ue) es en la forma de los come(n)tarios/
e uso de cesar en q(ue) he proseguido des del primero dia fasta agora . q(ue) se atraverso/
a q(ue) yo aya de haçer en no(m)bre de la s(an)cta trinitad viaje nuebo el qual sera a su gloria y honra de/
la a(an)cta religion x(ris)piana. La qual raçon me descansa: y haçe q(ue) yo no(n) tema peligros: ny me de nada/
de tantas fatigas y muertes: q(ue) en esta empresa yo he passado. co(n) tan poco agradeçimiento del mu(n)do. /
Yo espero de aquel eterno dios la victoria desto: como de todo lo pasado. Y çierto sin niguna/
duda despues de vuelto aqui no(n) sosegare fasta q(ue) benga a V(uest)ra .S. co(n) la palabra
y escriptura del/
todo: el qual es magnanimo y ferviente en la honra y acresce(n)tamie(n)to de la s(an)cta fe x(ris)piana./
Agora beatissime pater supplico a V. S. q(ue) por my consolacion y por otros respectos q(ue) toca(n) a esta. ta(n) /
sancta et noble empresa q(ue) me de aiuda de algunos sacerdotes y religiosos q(ue) para ello conosco q(ue) so(n) //

//ydoneos y por su breve mande a todos los superiores de qualquier orde(n) de san benito de cartuxa/ de san hieronimo de menores et mendicantes q(ue) pueda yo/ o quie(n) my puder tubiere/ excoger dellos fasta seys: los quales negocien a donde/
auier q(ue) fuere menester en esta tan s(an)cta empresa. porq(ue) yo espero en n(uest)ro señor de divulgar su s(an)cto no(m)bre y /
eva(n)gelio en el universo. Assy q(ue) los superiores destos religiosos q(ue) yo escojere de qualquier casa o monaster(i)o./
de las ordenes suso no(m)bradas o por no(m)brar qualquier q(ue) sea no(n) les impidam ny pongan co(n)tradiction por p(ri)vi/
legios q(ue) tenga(n) ny por otra causa alguna: antes los apremie(n) a ello: y ayuden e soccorra(n) qua(n)to pudiere(n) y ellos/
hayan por bien de aquiescer y travajar e obedesçer en ta(n) s(an)cta y catholica negociacion y empresa. para lo/
qual plega essomesmo a V. S. de dispensar co(n) los dichos religiosos in administratione spiritualiu(m) no(n) obstantibus/
quibuscu(m)que etc. Concediendoles insuper y manda(n)do q(ue) siempre q(ue) quisiese(n) volver a su monasterio sean reçibidos/
y bien tratados como antes y mejor sy sus obras lo demanda(n). Grandissima merçed reçibire de/
V. S. desto, y sere muy co(n)solado y sera grand provecho de la religion x(ris)piana./
Esta empresa se tomo co(n) fin de gastar lo q(ue) della se obiesse en presidio de la casa s(an)cta ala s(an)cta yglesia./
Despues q(ue) fuy en ella y bisto la tierra escrevi al rey y ala reyna mys .S. q(ue) dende a siete años/
yo le pagaria çinq(ue)nta myll de pie y çinco myll de cavallo en la conquista della, y dende a çinco/ años otros çinq(ue)nta myll de pie y otros çincomyll de cavallo. q(ue) serian dies myll de cavallo e çien myll/
de pie para esto n(uest)ro señor muy bien amostro q(ue) yo compliria por experiencia amostrar q(ue) podia dar este/
ano a sus .al. çiento y veynte quintales de oro y çerteça q(ue) seria ansy de otro tanto al termino de los/
otros çinco años. Sathanas ha destorbado todo esto: y co(n) sus fuerças ha puesto esto en termino q(ue) /
no(n) haya effecto ny el uno ny el otro: sy n(uest)ro señor no(n) lo ataja. La governacion de todo esto/
me habian dado perpetua. Agora co(n) furor fuy sacado de ella. por muy çierto se be q(ue) fue malicia del/
enemigo y porq(ue) no(n) venga a luç tan sancto proposito. De todo esto sera bien q(ue) yo dexe/ de hablar antes q(ue) escrevir poco. (1)


_________________

(1) Martin Fernandez de Navarrete, Coleccion De Los Viages Y Descubrimentos Que Hicieron Por Mar Los Españoles, Madrid, 1825, tomo II, p. 280, refere: Copia antigua de letra al parecer de D. Fernando Colon, existente en el Arch. del D. de Veraguas.

Biblioteca Clasica, tomo CLXIV, Relaciones Y Cartas de Cristóbal Colón, Madrid, Libreria De La Viuda De Hernando Y C.ª, Calle Del Arenal, núm, 11, 1892, pp. 348, 350.

La Real Academia de la Historia, Bibliografia Colombina, Enumeración de Libros y Documentos concernentes á Cristobal Colón y sus Viajes, Madrid, 1892, p. 200.




Eduardo Albuquerque

quarta-feira, 4 de junho de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos VII



Em complemento das cartas já apresentadas, transcreve-se(1) outra autógrafa de Cristóvão Colombo, dirigida a Juan Luis de Mayo, de 28 de dezembro de 1504, que se guarda numa vitrina do gabinete do director de la Real Academia de la História, em Madrid.


//muy virtuoso s(eñ)or (...) bie(n) q(ue) el t(iem)po fuese bueno yo llege aca /
muyenfermo fasta agora no(n) os puedo d(e)zir nada de my partida ny del viaje/
creo q(ue) del libro q(ue) yo os dese e(n) calis estobist(e)s e(n) buena memoria yaun del/
abiso e(n) q(ue) quedamos (...) si ansi es ali esta todo escrito (...)toda via miçer françisco/
portador desta carta os poede fablar largo desto p(ar)a q(ue) tanbie(n) os sirva de su/
plimie(n)to (...) la verdad estaba yo de ot(r)o abiso p(ar)a al t(iem)po q(ue) yo estaba e(n) las/
yndias tres o quat(r)o vezes sie(n)do la causa deso fechos lo q(ue) amuestra/
q(ue) avezes allegamos mayor enseneza de aquello q(ue) depre(n)damos por n(uest)ra mesma/
esperiencia/
mucho q(ui)sera yo os servir e(n) v(uest)ros negoçios p(ara)a co(n) miçer de ribera yansi no(n)/
debeys de deyar de me escrivir mas amenudo dello yo espero e(n) n(uest)ro s(eñ)or/
de reçebir esta semana q(ue) viene r(es)puesta del ofiçio de .S. georgi al qual/
atribuya el diez(m)o de my renta p(ar)a e(n) descuento desus d(e)rechos (...) creho yo q(ue) fuese/
bie(n) visto my proposito (...) fasta agora niguna nueba (...) toda via padre jua(n) diz/
q(ue) los de .S. george so(n) muy nobles s(eño)res y q(ue) co(n)plira(n) comigo de q(ue) debo yo dar/
infinitas gr(aci)as adios n(uest)ro s(eñ)or (...) una carta escrivy a sus altezas n(uestr)os s(eño)res/
por lo de la promesa a my muy caro fijo do(n) diogo (...) tanbie(n) della nada sey/
y esto es causa q(ue) me tribula mas q(ue) la mesma enfermedad (...) toda via no(n)/
dexo yo de esperar (...) y ansi adraço my yda (...) n(uest)ro s(eñ)or os aya e(n) su guardia (...) de /
sebilla a xxbiij de dez(iembr)o 1504 /

el almirante mayor del mar oçeano/
viso rey ygobernador general delas yllas/
ytierra firme de asia e yndias ect/

.S.
.S. A. S
X M Y

XPÕ FERENS /

___________

(1) Esta transcrição foi feita a partir do folheto de divulgação da exposição “Cartografía e Historia Natural del Nuevo Mundo” levada a efeito na Sala de Exposições ”Palacio de Pimentel” em Valladollid.

Ver:
Diputación de Valladolid

Por isso, alerto o leitor para possíveis erros, bem como para a falta da transcrição do anverso, que poderão ser supridos com recurso a:

Antonio Ballesteros Beretta, “Una carta inédita de Colón”, Revista de Indias, IX, 1949, pp. 489 e ss.

Consuelo Varela, Cristobal Colón. Textos y Documentos Completos, Relaciones de Viajes, Cartas y Memoriales, Madrid, 1986, n.º LXXIX.

Juan Pérez de Tudela, Colección Documental del Descubrimiento, 1470-1506, Madrid, Real Academia de la Historia CSIC y Fundación Mapfe América, 1994, volume II, n.º 478, pp. 1258-1259 e Volume III, n.º 700, p. 1691.

Luis Suárez Fernández, “Carta autógrafa de Colón”, Tesoros de la Real Academia de la Historia, Madrid, 2001, pp. 328-329.

Ver, ainda:





Eduardo Albuquerque

segunda-feira, 2 de junho de 2008

Cristóvão Colombo - Documentos VI



De Lettere di Cristoforo Colombo, autografi conservati nel Palazzo Municipale Di Genova, Município de Génova, MCMXII, apresenta-se a cópia da carta dos magistrados do banco de S. Jorge, em Génova, a Cristóvão Colombo, de 8 de Dezembro de 1502.



Copia di lettera scritta dal Magistrato di S. Giorgio a Cristoforo Colombo

Ill. vir et clarissime amantissimeque Concivis et Domine memorandissime.
Per lo spectabile Jureconsulto Messer Nicolò de Oderigo ritornato
de la legatione per questa excelsa nostra Comunità appresso de quelli
excellentissimi et gloriosissimi Re. n'é stato dato una lettera de Vostra
Claritudine, la quale ne ha data una consolatione singularissima, vedendo
per quela, Vostra Excelentia essere, corno è consentaneo a la natura
sua, afectionato de questa sua originaria patria, a la quale mostra portar
singularissimo amore et carità, volendo che de le gratie, le quale la
divina bontà s' é dignata fare a Vostra Excelentia, la patria ante dicta
et populi de quela debiano sentire bona commodità et fructo memorabile,
habiando ordinato a lo preclarissimo Don Diego vostro figliolo, che
de la decima de ogni rendita soa ogni anno debia in questa cita provedere
a desbitatione de le gabelle grano, et vino et altre vitualie, la
qual cosa non poteria essere più caritativa, nec etiam più memorabile,
nec tendere a major memoria de la groria vostra, la quale in le altre
cose est tanto grande et tanto singulare, quanto se habia per alchuna
scriptura homo del mondo mai haveire questo, habiando per vostra
propria industria, animosità et prudentia ritrovato tanta parte de questa
terra et globo del mondo inferiore, la quale per tutti li anni passati
seculi a li homini de la nostra habitabile è stata incognita.
Ma questa tanta excersità vostra de cossi singularissima gloria a
dire lo vero ne pare più memorabile et completa essendo condita de la homanità et benignità che dimostra haveire a questa primogenia patria:
perchè laudemo cum infinite laude la vostra dispositione et preghemo
lo onipotente Idio conservarvi longamente cum felicità. A lo prenominato
Don Diego vostro preclarissimo figliolo saremo sempre tanto affectionati
quanto importa la conditione sua per essere vostro figliolo, ac la excelentia
de li facti e gloria vostra, de la quale questa nostra comune patria
prende et ha avuto la parte sua; a lo quale Don Diego se siamo
offerti per lettera, et cossi se offeriamo a vostra Excelentia in tuto
quelo che sia in nostra mano poteire fare per honore et crescimento
de la gloriosissima Casa vostra. Lo prenominato Messere Nicolò ne ha narrato molte cose de le gratie et privilegi vostri, li quali ha portati qui traslati; del che semo consolatissimi, et ve refferimo immortale
gratie de quelle ne ne habiati facti partecipi.

Ex Genua MDII die VIII decemb.



Tradução inglesa (1):

Copy of a Letter written by the magistrate of St. George's to Columbus.

Ill. Vir, et clarissime, amantissimeque
Concivis, et Domine memorandisseme.

The distinguished Juris Consult, Messer Nicolo di Odérigo,
on his return from the embassy to which he was appointed from
our illustrious Republic, to the most excellent and glorious
monarch, (of Spain,) delivered me a letter from your Excellency,
which gave me singular pleasure, from the affectionate
regard, so conformable to your disposition, which your Excellency
therein exhibited towards your native country, to which
you have shown most singular love and charity, in wishing it
to be partakers of the favors which it has pleased Divine
Providence to bestow upon your Excellency. Your aforesaid
country and people must feel what singular profit and advantages
they will derive from the orders you have given to Don
Diego, your son, that the tenth of your annual revenues should
be paid to this city, in diminution of the duties on corn, wine
and other provisions. Nothing could be more charitable, nor
more memorable than this, or will tend more to the remembrance
of your glory, which, in other respects, is as great and
extraordinary, as according to history, any man in the world
has ever acquired, having by your own perseverance, energy and
prudence discovered so large a portion of this earth and globe of
the lower world, which for so many centuries past had remained
unknown to the people of that which we inhabit. But this great
exercise of your extraordinary glory, is in truth much more
memorable and complete, as proceeding from the humanity and
benignity which it proves you possess towards the country of
your birth, on which account we praise, as it deserves, your
disposition, and pray to God to preserve you many years. We
shall always bear that affection towards your most illustrious son,
Don Diego, which he is entitled to, as being your son, and from
the splendor and glory of your actions of which this our common
country is proud of having its part. To Don Diego we have
expressed by letter, as we now do to your Excellency, our
readiness to do everything in our power for the honor and
advantage of your illustrious family. The above mentioned
Messer Nicolo has related to us many things respecting your
Favors and Privileges, of which he has brought copies here,
with which we were much gratified, and return you everlasting
thanks for those of which you had made us partakers.

From Genoa, the 8th of December, MDII.

Here ends the publication by the Decurions of Genoa, in 1823.



Tradução espanhola(2):

Copia de la carta escrita por el Magistrado de San Jorge à Colon en fecha 8 de Deciembre de 1502

Ilustre Baron y esclarecido y amadisimo Conciuda-
dano y Señor memorabilisimo. - Por el respetable Juris-
consulto Monseñor Nicolas de Oderigo, regresado de la
legacion por esta nuestra excelsa Comunidad cerca de
aquellos excelentisimos y gloriosisimos Reyes, nos ha si-
do entregada una carta de V. S, Esclarecida, la qual nos
ha dado un consuelo singularisimo, viendo por ella ser
V.E., como es proprio de su naturaleza afecto á esta su
originaria patria, á la qual muestra tener singularisimo
amor y cariño, queriendo que de las gracias que la divina
Bondad se ha dignado hacer á V.E. la Patria ante dicha
y sus pueblos disfruten de buena comodidad y memora-
ble fruto, habiendo ordenado á vuestro preclarisimo hijo
Don Diego que con el décimo de todas sus rentas anuales
deba proveerse en esta Ciudad al págo de las gabelas, gra-
no y vino y otras vituallas; cosa que no podria ser mas
caritativa, ni mas memorable, ni propender á mayor me-
moria de vuestra gloria, la cual, en las otras cosas, es tan
grande y tan singular, cuanto no se sabe por ningun es-
crito que ningun hombre del mundo la haya jamas teni- //

//do igual, habiendo por vuestra propia industria, ánimo y
prudencia, descubierto tanta parte de esta tierra y globo
del mundo inferior, la cual por todos los años y siglos pa-
sados ha sido desconocida por los hombres que habitan la
nuestra.- Pero tanta escelsitud de esa tan singularisima
gloria vuestra, nos parece, á decir verdad, mucho mas
memorable y completa por estar adornada de la humani-
dad y benignidad que demostrais tener hácia esta primi-
tiva patria: por lo que essalzamos con infinitas alaban-
zas vuestra disposicion y rogamos al Dios omnipotente
que os conserve dilatadamente con felicidad. - Al susodi-
cho Don Diego vuestro pleclarisimo hijo, seremos siempre
tan afectos cual corresponde á su condicion de ser hijo
vuestro y á la excelencia de los hechos y gloria vuestra,
en la cual nuestra patria comun toma y ha tenido su
parte: y así como á D. Diego nos hemos ofrecido por car-
ta, del mismo modo nos ofrecemos á V. E. en todo aque-
llo que esté en nuestra mano poder hacer por el honor é
incremento de vuestra glorisima Casa. - El susodicho
Monseñor Nicolás nos ha relatado muchas cosas de vues-
tras gracias y privilegios, los cuales ha traido aquí testi-
moniados y os rendimos inmortales gracias por habernos
hecho partícipes de ellos.
En Génova MDII dia VIII
Diciembre.



___________

(1) Robert Dodgé, Memorials of Columbus, read to the Maryland Historical Society; 3 April 1851, Baltimore, Printed For The Society, MDCCCLI, pp. 16 e 17.
(2) Justo Zaragoza, Códice Diplomático – Americano, Habana, Imprenta y Libreria “El Iris”, Obispo 20 y 22, 1867, laminas II.ª, pp. 297, 298.
Cervantes Virtual

Ver, também:
Martin Fernandez de Navarrete, Coleccion De Los Viages Y Descubrimentos Que Hicieron Por Mar Los Españoles, tomo II, p. 283 e 284.
La Real Academia de la Historia, Bibliografia Colombina, Enumeración de Libros y Documentos concernentes á Cristobal Colón y sus Viajes, Madrid, 1892, p. 59.
Codice Diplomatico Colombo – Americano ofsia Raccolta di Documenti..., Génova, Dalla Stamperia e Fonderia Ponthenier, Novembre, 1823, p. 329.




É pois, e ainda, de notar que John Boyd Thacher, Christopher Columbus, His Life, His Work, His Remains..., vol. III, New York and London, G.P. Putnam's Sons, The Knicherbocker Press, 1904, a páginas 248–255, refere algumas histórias de fraudes levadas a efeito com cópias da carta do banco de S. Jorge.
Esta obra de Thacher é de 1904 e a publicação do Município de Génova é de 1912!
Acresce referir que a esta carta se referem:
Codice Diplomatico Colombo–Americano ofsia Raccolta di Documenti..., Genova, Dalla Stamperia e Fonderia Ponthenier, Novembre, 1823, p. 329; Martin Fernandez de Navarrete, na Coleccion De Los Viages Y Descubrimentos Que Hicieron Por Mar Los Españoles, tomo II, p. 283-284., em 1825. Muito antes das alterações iniciadas por um tal Armanino, em 1857, o tal tipógrafo que (não manchemos a sua memória), apenas "limpou" as marcas do ferro...
Verdadeiramente, as falsificações só apareceram por volta dos anos de 1882/87.

Eduardo Albuquerque

domingo, 1 de junho de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos V



De Lettere di Cristoforo Colombo, autografi conservati nel Palazzo Municipale Di Genova, Município de Génova, MCMXII, transcreve-se a carta de Cristóvão Colombo de 27 de Dezembro de 1504.


almuy virtuoso s(eñ)or/
el dotor miçer nicolo/
oderigo//



//virtuoso s(eñ)or
quando yo partí para el viaje de adonde yo vengo /
os fable largo creo q de todo esto estovist(e)s e(n) buena memoria crehí q en/
llegando fallaria yo v(uest)ras cartas y aun persona co(n) palabra. tambie(n) aese t(iem)po/
dese afrançisco de ribarol un libro de traslados de cartas yot(r)o de mis p(ri)vilegios/
e(n) una barjata de cordoban colorado co(n) su çerradura de plata y dos cartas p(ar)a el ofiçio/
de .S. georgi, al cual atribuíya yo el diez(m)o de my renta p(ar)a e(n) descuento delos d(e)rechos/
del trigo yotros bastim(en)tos de nada desto todo sey nuebas miçer françisco diz/
q todo llego alla e(n) salvo si ansi es descortesía fue deses s(eño)res de S. georgi de/
no(n) haber dado repuesta nypor ello ha(n) acrescentado la hazienda y esto es c(au)sa /
q se diga q quie(n) sirve acomu(n) n(o) sirve aningu(n) otro libro de mys p(ri)vilejios/
como lo sobr(e) dicho dese e(n) calis a franco catanio portador desta p(ar)a q tambié(n)/
os enbiase el uno y el ot(r)o fuesen puestos e(n) bue(n) recabdo adonde abos fuese/
bie(n) visto una carta reçeby del reyydelareina mys s(eño)res a ese t(iem)po de my/
partida ali esta escrita vedela q vino muy buena porende do(n) diego no(n)/
fue puesto e(n) la posesió(n) ansi como fue la promesa/
al t(iem)po q yo estaba e(n) las yndias escrivy asus alyezas de mybiaje por tres o quat(r)o/
vías una bolvio amys manos yansí çerrada c(o)n esta os la e(n)bio yel suplime(n)to/
del viaje e(n) otra l(et)ra p(ar)a q le deys a miçer jua(n) luis co(n) la ot(r)a del abiso al qual escri(b)o / q sereys el letor y enteprete della v(uest)ras cartas deseu de veer y q fablem cabto/
del proposito e(n) q quedamos yo llege aca muy enfermo e(n) ese t(iem)po faleçio la /
reyna mys(eño)ra q dios tiene sin verle fasta agora no(n) os puedo deçir e(n) q parara(n)/
mis fechos creo q .s a. lo habra bie(n) proveydo e(n) su testam(en)to yel rey my s(eñ)or muy bie(n) / respo(n)de franco Catanio os dira el resto largo n(uest)ro s(eñ)or os aya e(n) su guardia de /
sebilla a xxbij de dez(iembre) 1504/

el almirante mayor del mar oçeano/
viso rey ygobernador general de las/
yndias ect/

.S.
S.A.S.
X M Y
XPÕ FERENS


_________

Ver:
Justo Zaragoza, Códice Diplomático – Americano, Habana, Imprenta y Libreria “El Iris”, Obispo 20 y 22, 1867. laminas IV.ª, p. 293, 294.
Cervantes Virtual
Martin Fernandez de Navarrete, Coleccion De Los Viajes Y Descubrimentos..., t. II, p. 303;
Codice Diplomatico Colombo – Americano ofsia Raccolta di Documenti..., Genova, Dalla Stamperia e Fonderia Ponthenier, Novembre, 1823, p.324
Biblioteca Clasica, tomo CLXIV, Relaciones Y Cartas de Cristóbal Colón, Madrid, Libreria De La Viuda De Hernando Y C.ª, Calle Del Arenal, núm, 11, 1892, pp. 410, 411
La Real Academia de la Historia, Bibliografia Colombina, Enumeración de Libros y Documentos concernentes á Cristobal Colón y sus Viajes, Madrid, 1892, p. 204.



Eduardo Albuquerque

terça-feira, 27 de maio de 2008

Cristóvão Colombo - Documentos IV



De Lettere di Cristoforo Colombo, autografi conservati nel Palazzo Municipale Di Genova, Município de Génova, MCMXII, treslada-se a carta de Cristóvão Colombo de 21 de Março de 1502.



al señor e(m)baxa/
dor miçer nicolo/
....rirgo/

señor
la soledad e(n) q nos habeys/
dejado no(n) se puede dezir el libro de mys escritu/
ras di amiçer fr(ancis)co de ribarol p(ar)a q os le e(n)bie, co(n) otro/
traslado de cartas mesajeras
del recabdo yel lugar/
que porneys e(n) ello os pido por me(r)ced q los esc(ri)vays/
a do(n) diego otro tal se acabara yse os e(n)biara/
por la mesma guisa yel mismo miçer fr(ancis)co e(n) ellos/
fallerrys esc(rip)tura nueba S. A. me prometiero(n)/
de me dar todo lo q me p(er)tençe y de poner e(n) posesio(n)/
de todo a do(n) d(ie)go corno veyreys al s(eñ)or miçer jua(n)/
luys y ala s(eño)ra madona catalina esc(ri)vo la carta/
va co(n) esta yo estoy de partida e(n) no(m)bre de la/
santa trinidad co(n) el primer bue(n) t(iem)po co(n) mucho atabio/
si geronimo de santi esteba(n) viene debeme esperar/
yno(n) se e(m)(bara)çar co(n) nada porq tomar(an) del lo/
q pudiere(n) ydespues le desara(n) e(n) blanco ve(n)ga/
aca y el reyy la reina le recibira(n) fasta q yo ve(n)ga/
n(uest)ro s(eñ)or os aya e(n) su santa guardia fecha a xxi/
de março e(n) sebilla mil 1502/

alo q ma(n)dar(e)d(e)s

S.
S.A.S.
X M Y
XPÕ FERENS



___________

Ver:
Justo Zaragoza, Códice Diplomático – Americano, Habana, Imprenta y Libreria “El Iris”, Obispo 20 y 22, 1867. laminas II.ª, p. 289, 290.
Cervantes Virtual
Martin Fernandez de Navarrete,
Coleccion De Los Viajes Y Descubrimentos..., t. II, p. 283;
Codice Diplomatico Colombo – Americano ofsia Raccolta di Documenti..., Genova, Dalla Stamperia e Fonderia Ponthenier, Novembre, 1823, p.322
Biblioteca Clasica, tomo CLXIV, “Relaciones Y Cartas de Cristóbal Colón”, Madrid, Libreria De La Viuda De Hernando Y C.ª, Calle Del Arenal, núm, 11, 1892, pp. 357, 358.
La Real Academia de la Historia,
Bibliografia Colombina, Enumeración de Libros y Documentos concernentes á Cristobal Colón y sus Viajes, Madrid, 1892, p. 200.



Eduardo Albuquerque

sexta-feira, 23 de maio de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos III



De Lettere di Cristoforo Colombo, autografi conservati nel Palazzo Municipale di Genova, Município de Génova, MCMXII, e como prova da relação do famoso descobridor com o banco de S. Jorge, em Génova, apresenta-se uma transcrição da carta autógrafa de 2 de Abril de 1502.


alos muy nobles señor(e)s del/
muy magnifico ofiçio de san giorgi/
e(n) genua //

// muy nobles senor(e)s/

bie(n) q el coerpo and(e) aca el coraço(n) esta ali de c(on)tinuo n(uest)ro S(eñ)or me ha hecho la mayo/
me(r)ced q despues de dabid el aya hecho a nad(i)e las cosas de my empresa ya luze(n) /
y faria(n) gra(n) lumbre si la escuridad del gobierno no(n) les incubrira yo boibu /
alas yndia(s) e(n) no(m)bre de lasanta trinedad p(ar)a tornar luego y por q yo soy /
mortal yo d(e)so ad(on) diego my fijo q d(e) la renta toda q se obiere q os /
acuda ali co(n) el diezmo de toda ella cada hu(n) año p(ar)a sie(m)pre p(ar)a e(n) des /
cue(n)to de la renta del trigo y bino y tras bitualias comederas si este /
diez(m)o fuere algo reçebidle y si no reçebid la voluntad q yo tengo /
a este fijo myo vos pido por me(r)ced q tengays e(n)come(n)dado mycer /
nycolo de oderigo sabe de mys fechos mas q yo prop(ri)o y ael he /
e(m)biado el traslado de mys p(r)ivilegios y cartas p(ar)a q los ponga /
e(n) buena guardia folgaria q los viesed(e)s el rey y la reyna /
mys S(eño)res me quere(n) honrrar mas q nu(n)ca la santa trinidad /
v(ues)tras nobl(e)s p(er)sonas guarde yel muy magnifico ofiçio acresiente /
fecha e(n) sibilla ados de abr(i)l de 1502 /

el almirante mayor del mar oçeano y viso rey /
y gobernador general de las yllas yterra firme /
de asia e yndias del rey y de la reyna mys S(eño)res ysu /
capita(n) (g)eneral de la mar y del su c(on)sejo

.S.
.S.A.S.
X M Y
XPÕ FERENS// (1)




____________

(1) Compaginar com as lâminas III.ª do Códice Diplomático – Americano, de Justo Zaragoza, Habana, Imprenta y Libreria “El Iris”, Obispo 20 y 22, 1867.
Cervantes Virtual
Publicada por Girolamo Bordoni en Milan, 1614, segundo Harrisse, Colomb, son origine, etc., t. II, p. 150.
La Real Academia de la Historia, Bibliografia Colombina, Enumeración de Libros y Documentos concernentes á Cristobal Colón y sus Viajes, Madrid, 1892, p. 200 e 201.




Eduardo Albuquerque

domingo, 18 de maio de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos II



Testemunhando o relacionamento estreito entre Cristóvão Colombo e Américo Vespúcio, trazemos a este blog uma transcrição de uma carta de 5 de Fevereiro de 1505 que se custodia no Archivo General de Indias, Sevilla, Patronato, 295, N. 59.


Muy caro fijo di(og)o me(n)dez partio de aq(ui) lunes iij (tres) deste mes deppues de /
partido fable co(n) amerigo vespuchjo portador desta el qual va alla/
llamado sobr(e) cosas de nabigaezo(n) el sienpre tubo deseu de me hazer/
plazer es mucho ho(m)bre de bie(n) la fortuna le ha sido contraria como /
a otros muchos seus trabajos no(n) le ha(n) aprobechado tanto como la razo(n)/
req(ui)ere el va por myo y e(n) mucho deseu de hazer cosa q redonde /
amy bie(n) se asus manos esta yo no(n) sey de aqua (acá) e(n) q yo le e(m)ponga /
q amy aprobeche por q no(n) sey q sea lo q alla le queren el va /
determinado de hazer por my todo lo q ael fuere posible ved /
alla e(n) q puede aprobechar y trabajad por ello q el lo hara todo /
y fablera y lo porna e(n) obra y sea todo secretam(en)te por q no(n) se /
aya del sospecha yo todo lo q se aya pedido dezir q toque aesto /
se lo he dicho y e(n)formado de la paga q amy se ha fecho y se haz /
esta carta sea p(ar)a el s(en)or adelantado tambie(n) por q el vea e(n) q /
puede aprobechar y le abise dello crea .s.a. ( su alteza) q sus nabios fuero(n) /
e(n)lo mejor de las yndias y mas rico y se queda algo p(ar)a sab(e)r mas /
delo dicho yo lo sastifere alla por palabra por q es inposible a lo /
dizer por esc(ri)to n(uest)ro s(en)or te aya e(n) so santa guarda fecha e(n) sebilla /
a v(cinco) de feb(re)ro/

tu padre q te ama/
mas q asi

.S.
.S. A .S.
X M Y
Xpõ FERENS




Eduardo Albuquerque

quarta-feira, 14 de maio de 2008

Américo Vespúcio – Carta a Piero Soderini


Em acréscimo aos testemunhos já aqui dados, hoje apresenta-se mais um pequeno excerto da “Lettera di Amerigo Vespucci delle isole nuovamente trovate in quattro suoi viaggi”, que independentemente de juízos de valor que se possam fazer sobre a autoria desta polémica “Lettera a Soderini”, do ano de 1504, que foi imputada a Vespúcio, e publicada em vida de Cristóvão Colombo, constitui testemunho indelével da forma como este era designado, ou seja, por Christophal COLOMBO e por COLOMBO.



Lettera di Amerigo Vespucci delle isole
nuovamente trovate in quattro
suoi viaggi

[1504](1)


(...) Et ha da sapere
V.M. Che se le perle non sono mature & da se non sispiccha
no nõ perstanno: perche sidamnano presto; & di questo neho
visto experientia; quando sono mature stanno drento nella
osrrica spicchare & messe nella carne; et q~ste son buone: quan
to male tenevano che la maggior parte erono roche & mal
forate: tutta via valevano buon danari: pche sivendeva el mar
cho. . et alcapo di 47 giorni lasciãmo la gente molto
amica nostra. Partimoci & perla necessita del mantenimento
fumo a tebere allisola dantiglia che e questa che discoperse
Christophal colombo piu anni fa; dove face~mo molto man
tenime~to: & ste~mo duo mesi & 17 giorni: dove passamo mol
ti pericoli & travagli con li medesimi christiani che in questa
isola stavano col Colombo: credo per invidia: che per nõ esse
re prolixo li lascio di racchontare. Partimo della decya isola
adi 22. di Luglio: & navicãmo i~ un mese & mezo; & entrãmo
nel porto di Calis che fu adi 8 di Septempre di di elmio se
condo viaggio: Dio Laudato.

Finito elsecondo Viaggio:
(...)




Tradução inglesa:

SECOND VOYAGE
(...)

(...) And Your Magnificence must know
that if the pearls are not mature and do not detach them
selves of their own accord, they are of no value, because
they soon spoil; and of this I am an eye-witness. When
they are mature, they are inside the oyster, detached and
sunk into the flesh, (fol. i8v, M) and these are good.
All the bad ones which they had, most of which were
nicked and badly perforated, were nevertheless worth
good money, because a mark sold for [60 maravedis.]
And after 47 days we left these people very friendly dis
posed toward us. We set forth, and, owing to our need
of provisions, we made the island of Antilles, which is the
one that Christopher Columbus discovered several years
ago. There we took on a good stock of stores, and re-
mained two months and 17 days. There we suffered
many perils and hardships with those self-same Christians
who were in this island with Columbus, out of envy, I
think. I refrain from recounting them, so as not to be//

// prolix. We left the said island on the 22nd day of July,
and sailed for a month and a half, and entered the port
of Cadiz, which was on the 8th day of September, where
[we were well received with honor and profit. Thus
was ended] my second voyage. God be praised.(2)






___________

(1) Vespucci Reprints, Texts and Studies, II, The Soderini Letter 1504, In Facsimile. Reproduced in facsimile from the McCorrnick-Hoe copy in the Princeton University Library, Published June, 1916, p. 23.
(2) Amerigo Vespucci “Letter to Piero Soderini”, Gonfaloniere. The year 1504. Translated with Introduction and Notes by George Tyler Northup, Princeton University Press Princeton, N.J., London: Humphrey Milford, Oxford University Press, 1916, p. 31-32.


Eduardo Albuquerque

segunda-feira, 12 de maio de 2008

Qual é a forma dum acto notarial no século XV?

Depois de desvarios em torno da veracidade dum acto notarial alegando que estes diplomas:
1. têm sempre sinal de tabelião.
2. têm sempre assinatura dos envolvidos
3. têm sempre o nome dos pais das pessoas envolvidas.

Vejamos um caso prático. O testamento datado de 7 de Janeiro de 1419 de Gonçalo Rodrigues de Azambuja e de Maria Gonçalves, sua mulher (ANTT, Corpo Cronológico, Parte I, Maço 1, n.º 13, primeira e última página)





A Diplomática é muito mais complexa do que podem imaginar levianamente os leigos.

Infelizmente para os investigadores, o nome dos pais nem sempre consta na documentação, depende muito das épocas, da idade dos contratantes e de inúmeros outros factores tidos por relevantes na altura em que cada acto é celebrado.
No que se refere à idade das pessoas:
Nos documentos medievais e modernos por regra NUNCA se indica a idade exacta.
A forma usual é dizer fulano tem cerca de X anos, tem entre X e Y anos, homem/mulher de mais de N anos, tem mais ou menos, pouco mais ou menos tal idade.
Esta dificuldade de quantificar nas épocas pré-industriais só causa estranheza a quem não lida com documentação.
Aproveitando a lição gratuita de Diplomática, o sinal de tabelião só é aposto no documento original entregue às partes; já as assinaturas das mesmas não se esperam encontrar nas cópias posteriores dos actos.

quarta-feira, 7 de maio de 2008

Cristóvão Colombo – Documentos

Testemunhando o uso pacífico, no mesmo documento, das formas Colom e Columbo, utilizadas em vida do famoso descobridor, reproduz-se um excerto da Carta a Santangel (1), impressa e publicada em Basileia, no ano de 1494.



De insulis nuper inventis

Epistola Christoferi Colom (...)

Do último fólio:

(...) Christoforus Colom, Oceanicę classis Præfectus.



Epigranma R. L. de Corbaria,
Episcopi Montispalusii
ad invictissimum Regem Hispaniarum.

Iam nulla Hispanis tellus addenda triumphis:
atque parum tantis viribus orbis erat.
Nunc longe Eois regio deprensa sub undis
auctura est titulos, Bęthice magne, tuos.
Unde repertori merito referenda Columbo
gratia, sed summo est maior habenda Deo,
qui vincenda parat nova regna tibique sibique
teque simul fortem præstat et esse pium. (2)

Tradução castelhana:


Epigrama de R. L. de Corbaria,
Obispo de Montepalucio
al Invictísimo Rey de las Españas.

Ya no resta á la España tierra alguna
en donde su pendón esclarecido
No se tremole y triunfe; á sus esfuerzos
Espacio el orbe fuera reducido
Gloriarte puedes, caudaloso Betis,
Y añadir á tus timbres más antiguos
Otro nuevo, que en ondas del oriente
Descubrieron tus hijos siempre invictos:
Al inmortal Colon loor eterno
Y memoria de un pueblo agradecido,
Y más rendidas respetuosas gracias
Al Dios excelso, sabio é infinito,
Al Dios, que te prepara nuevos reinos
Donde se ejerza el tuyo y su dominio,
Con que llamarte puedas entre todos
Valiente, poderoso, fiel, benigno. (3)





________

(1) Sobre as diversas edições desta famosa carta ver: Columbus's First Letter.
(2) Epistola de insulis nuper inventis; De insulis nuper inventis Mare Indicum Repertis.
(3) Martín Fernández de Navarrete, Coleccion de los Viages Y Descubrimentos Que Hicieron Por Mar Los Españoles, Madrid, 1825, p. 197.


Eduardo Albuquerque

quinta-feira, 1 de maio de 2008

Cristóvão Colombo – Américo Vespúcio

Mais um testemunho que hoje aqui se deixa, desta vez da autoria de Américo Vespúcio (1), sobre a naturalidade de Colombo, retirado de:


Alberico Vesputio, Paesi Novamente retrovati et Novo Mundo, de Alberico Vesputio Florentino intitulato. Cum Privilegio, Vizenza, 1507.


Do livro quarto, capítulo LXXXIIII.


«In comenza la navigatione del Re de Castiglia
Isole & Paese novamente retrovate. Libro quarto.//

Como Re d Spagna armo, II, navili a Colõbo. c. lxxxiiii.

Christophoro Colombo Zenovese homo
de alta & procera statura rosso: de grande in
gegno & faza lõga. Sequito molto tempo li
Serenissimi Re de Spagna in qualsiq par
te andavano: procurando lo aiutassero adar
mare qualche navilio: che se offeriva attrovare perponente
insule finitime de la india: dove e copia de pietre preciose: &
specie: & oro; che facilmente se porriano cõsequire. Per mol
to tempo el Re & la Regina: & tutti li primati de Spagna:
de cio pe pigliavano zocho: & finaliter dapo sette ãnitõ: da
po molti travagli.Compiacetteno a sua volunta: & li armar
no una Nave & doe Caravelle cum le quale circha ali primi
gorni d Septembre M.CCCCXCII, se parti da li liti Spanit & i
cominzo el suo viazo.»


Do livro quarto, capítulo XCVIII

«Cose maravigliose p lo admirante retrovate. c. xcviii.


Cercato qñto e dcõ lo admirãte sene torno alla
Rocha isabella dove lasso al governo alcüiz &
lui se pti cü tre navili p andate a descoprire cer
ta terra ch lui haveva visto, pëso fusse terra fer
ma; & e miglia .lxx. & ñ piu lontana da la isola spagnola
la ql terra li paesãi chamavã cuba; passato d li dabãda dl me
tãto piu se slõgava il iu & ãdavase i colsando verso mezodi:
ita chogni zorno se trovava piu verso mezodi; tãto chl zõ
se a una isola chiamata da paesãi iamaica: ma cõe lui dice da
li cosmographi e dcã lãna mazor: qle e mazor de la cicilia: &//

// (...)»

Do fim do livro sexto.

«(...) Stampato in Vicentia cü la imprensa de Mgro
Henrico Vicentino: & diligente cura & indu
stira de Sã maria suo fiol nel. M.cccccvii, a
di, iii de Novembre. Cum gratia &
privilegio p ãni.x. Como nella
sua Bolta appareiche p
sõa del Dominio Ve
neto nõ ardisca i
primerlo»






Eduardo Albuquerque

Esclarecimento,

Por imperativos deontológicos, venho informar que não sou professor, nem tenho qualquer título académico de Doutor. Sou sim jurista.

Eduardo Albuquerque

quarta-feira, 30 de abril de 2008

Confutatis e lacrimosa do Requiem de Mozart



À memória de Colombo, Vespúcio e Waldseemüller

quinta-feira, 24 de abril de 2008

Portugueses na Austrália

Peter Trickett, jornalista britânico residente na Austrália, discute no seu livro Para Além de Capricórnio a teoria segundo a qual os portugueses terão sido os primeiros colonos europeus a chegar à Austrália, ainda durante a primeira metade do século XVI.
O autor baseia a sua tese no estudo de alguns mapas do Atlas Vallard (1545), ao constatar que, fixando metade de um mapa e rodando a outra metade por um ângulo de 90º, se conseguem obter as costas australianas Leste e Sul com grande pormenor e atribui a Cristóvão de Mendonça a descoberta da Austrália.
O Museu da Ciência convidou vários especialistas para debaterem este assunto no próximo dia 8 de Maio num colóquio que decorrerá das 10h00 às 13h00 e das 14h30 às 18h00.



COMUNICAÇÕES

LUÍS FILIPE THOMAZ

Instituto de Estudos Orientais da Universidade Católica
Não foi Cristóvão de Mendonça quem descobriu a Austrália

JOSÉ AZEVEDO E SILVA
Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra
Viagens e mistérios nos mares da Indonésia e da Austrália

JOÃO PAULO OLIVEIRA E COSTA
Departamento de História da Universidade Nova de Lisboa / CHAM
Uma terra desinteressante. Os naufrágios holandeses na Austrália Ocidental do século XVII

FRANCISCO ROQUE DE OLIVEIRA
Departamento de Geografia da Universidade de Lisboa
A influência portuguesa na cartografia da Escola de Dieppe: de Nicolas Desliens a Jacques de Vau de Claye, 1541-1579

JORGE SEMEDO DE MATOS
Escola Naval
As rotas tradicionais do arquipélago e sua relação com as rotas não tradicionais

JOSÉ ALBERTO LEITÃO BARATA
Mestre em História dos Descobrimentos
A exploração dos litorais de Samatra

DEBATE MODERADO POR
FRANCISCO CONTENTE DOMINGUES
Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa

CONTACTOS
Museu da Ciência
Laboratório Chimico
Largo Marquês de Pombal
3000-272 Coimbra
T. 239 85 43 50
F. 239 85 43 59
geral[arroba]museudaciencia.pt
www.museudaciencia.pt

terça-feira, 15 de abril de 2008

Alucinação Total

O delírio total atingiu algumas das linhas de discussão do fórum GeneAll sobre Cristóvão Colombo e nem tudo é justificável pela total ignorância dos mais básicos conhecimentos paleográficos.
É certo que toda a discussão colombina há anos que está inquinada. Só que agora atingiu o cúmulo do ridículo. Os devotos descobriram que a Torre do Tombo tem em linha o Corpo Cronológico e vai daí atiraram-se a ele como o gato ao bofe e a asneira começou a jorrar.
Como aviso aos incautos e aos distraídos declara-se aqui que a leitura feita no referido fórum dos documentos TT-CC-2-1-41 e TT-CC-2-1-42 é totalmente fantasista e não tem – até agora – nada de verdade.
Os documentos são escritos em português; não têm qualquer caracter grego (mas têm numeração romana medieval); não referem qualquer Cristóvão Colombo (ou suas variantes pseudo-históricas); não referem nenhuma Filipa Moniz; não referem nenhum Moliarte... em suma: alucinação integral.

Transcrição: Cento arrobas

(Por baixo está simplesmente um rabisco a trancar a página.
Não está, pois, um alfa rodado. Quando muito seria um gama (muito se gosta de complicar!).

Depois de manifestada tanta ignorância ainda há quem tenha a desfaçatez e a coragem de para criticar historiadores e fontes?

sábado, 5 de abril de 2008

Cristóvão Colombo - Um gambito que nunca existiu

A Pseudo-História Colombina enfrenta severas dificuldades para tornar credível a sua fantasia dum Cristóvão Colombo português. Não tendo qualquer documento em que se possa sustentar, socorre-se de fontes secundárias que interpreta de forma muito generosa tentando encaixá-la à força na História. Ora, é aqui que se espalha ao comprido, pois vivendo Colombo numa época extremamente complexa, qualquer explicação que a Pseudo-História tente dar numa vertente entra logo em contradição com outros factos coevos, obrigando-a a contorcionismos vários – quando não mesmo a falsificar as temáticas próximas – criando um mundo virtual paralelo onde princípios como o da simplicidade e da plausibilidade estão completamente arredados.

Partindo a Pseudo-História do postulado de que Cristóvão Colombo é português tem de explicar porque razão não há na documentação portuguesa nenhum Colombo, Colom, Colomo, etc. Logo o nome de tem de ser um pseudónimo. Se é um pseudónimo é porque há algo a esconder. Logo, uma vez mais, postula-se ser um agente secreto. Mas um agente secreto tem de ter uma missão. Então inventa-se-lhe o encargo de enganar os Reis Católicos levando-os para longe da Rota da Índia perseguida pelos portugueses.

É precisamente neste quadro que tudo se desmorona.

Volta-se assim a uma pergunta anteriormente feita, porque carga de água é que D. João II havia de dar aos castelhanos aquilo que eles nunca procuraram? Porque razão haveriam os portugueses de querer afastar os castelhanos dum plano que estes não tinham? Porque razão quereria D. João II lembrar aos castelhanos aquilo de que nunca se haviam lembrado?

O facto de piratas, corsários ou mercadores castelhanos frequentarem o Golfo da Guiné nos anos 70 de Quatrocentos não demonstra que Castela também queria procurar um caminho para a Índia. A guerra de corso movida por Castela a Portugal no período em que D. Afonso V quis a coroa do reino vizinho não é o mesmo que a busca sistemática do caminho para a Índia. Essa guerra terminaria com a chegada da paz. Além do que, nesse tempo, também andavam pelo Golfo da Guiné navios franceses e não há indícios que isso fosse visto como o início da expansão francesa para a Índia – aliás, como também não os há demonstrando ser essa a intenção castelhana. Sendo, apesar de tudo, estes factos manifestações dum Plano Castelhano das Índias, a Rota do Cabo ficava salvaguardada para Portugal pelo tratado de Alcáçovas-Toledo.

Outra falta de raciocínio da Pseudo-História está na conclusão lógica que não retira do seu postulado de ser o tratado de Tordesilhas provocado por D. João II porque os espanhóis não cumpriam, ou poderiam deixar de cumprir, o de Alcáçovas-Toledo. Ora, não respeitando Castela a Rota do Cabo Portuguesa com o tratado de Alcáçovas-Toledo respeitaria um outro tratado com uma repartição diferente do mundo como aquele que foi assinado em Tordesilhas e que, tal como o primeiro, mantinha os castelhanos arredados da Índia? Ou seja, se os espanhóis não cumprissem Alcáçovas-Toledo os portugueses nunca teriam a certeza de que estes cumpririam um outro tratado.

As ideias do Colombo português obedecem ao princípio da simplicidade explicativa? São plausíveis?

Desde o século XII que toda a Europa está em expansão. Portugal não é excepção. Só que a portuguesa assume características próprias, levando-a mais cedo para fora do espaço continental em que se encontra inicialmente confinada. Esta dinâmica expansionista não é só portuguesa mas europeia e cedo ou tarde todos acabariam por seguir o mesmo caminho, como de facto aconteceu em vagas sucessivas até ao século XX.

No século XIV começa a expansão oceânica à escala global e nesta os castelhanos serão os últimos de todos os povos peninsulares, mas não porque D. João II se tenha lembrado de lhes oferecer um continente em troca duma Índia à qual ainda não sabia se algum dia chegaria.

E como muito bem observa Vitorino Magalhães Godinho

... desde o último quartel de Quatrocentos constroem-se os sistemas de circulação oceânica, a grandes distâncias, que entretecem pouco a pouco esses pequenos mundos no mundo atlântico, cuja génese e desenvolvimento se compreendem tão só em função duma rede de trocas à escala do Globo. Nestes níveis sobrepostos actuam actores – mareantes e mercadores, pequenos nobres e escudeiros –, depois a grande nobreza, as linhagens e institutos poderosos, intervindo as coroas desde cedo a tentar organizar o conjunto e subordiná-lo à formação do Estado moderno. É tal combinação do plano político e do fervilhar de iniciativas privadas que vemos em acção, ora firmada de cima ou pelo menos conjugada, ora desencontrada. Aragão desde os séculos XIII e XIV age segundo políticas definidas em relação ao Levante, à Sicília e Nápoles; Fernando o Católico e o Cardeal Cisneros definem, no quadro da política mediterrânea, as acções metódicas no Magreb. Ao invés, Castela intervém descozidamente nas Canárias, a conquista e aproveitamento partem de famílias com meios ou até de sociedades nobiliárquico-capitalistas. Só nos anos 70, com a ameaça portuguesa de unidade dinástica e o aliciante dos tratos dos rios de Guiné se abre um período em que, deixando como sempre a iniciativa a particulares, o Estado defende e concebe o arquipélago como peça numa de estratégica de expansão. Em Portugal parece dar-se o inverso...
Vitorino Magalhães Godinho, «As Ilhas Atlânticas. Da Geografia Mítica à Construção das Economias Oceânicas», Actas do I Colóquio de História da Madeira, vol. I, Funchal, 1989 (1986), p. 40.