quinta-feira, 12 de abril de 2007

Cristóvão Colombo – Enrique San Fuentes y Correa (2 cont.)


Sanfuentes y Correa, Emrique. Cristóbal Colón y Su Detractor El Marqués de Dos Fuentes (Don Fernando Antón del Olmet) Secretario de la Legación de España en Chile, por, Emrique Sanfuentes y Correa, Secretario de la Sección de Geografía de la Sociedad Chilena de Historia y Geografia, Imprenta Universitaria, Bandera 130 – Santiago – 1918. (Páginas 33 a 41).


[Continuação]


(Página 36)

// dall’anno 1527 al 1555, colla vita de Nicolò Capponi, Augusta MDCCXXIII:

Libro VII, c. 193:

«Dico adunque, tornando a raccontare le provincie trovate nel Nuovo Mondo, che Cristoforo Colombo genovese, uomo di sottile ingegno, a tempo del re Ferrante fu il primo che navigando verso ponente trovò l’isole non mai state più conosciute...»

79. - Pietro Coppo (de Isola, Istria) en un manuscrito inedito titulado De summa totius orbis, que se encuentra en la Biblioteca Marciana de Venecia, y que corresponde al ano 1528 dice:
Libro III:

«Christophorus Columbus genouensis anno salutis MCCCCLXXXXII invenit, navigando occidentem versus, insulas plures et res novas...»

80. - El mismo, en su libro Portolano delli lochi marittime et isole del Mar Mediterraneo et fora del streto de Zibelterra, da ponente et tramontana & composto da Pietro Coppo a intelligentia et utilita de cadaun navegante &. Venezia, Agostino de Bindoni, 1528, 14 Marzo.

«Christophoro Colombo zenoese nel 1492, trovo, navegando verso poniente, molte isole et cose nove

81. - Antonio d’ Oria, célebre capitán genovés al servicio de Carlos V, escribió en 1529 una nanación de los sucesos de su tiempo, que se publicó más tarde con el titulo de Compendia d’Antonio D Oria delle cose di sua notitia et memoria occorse al mondo nel tempo dell'imperatore Carlo quinto, Geneva, apresso Antonio Bellone, MDLXXI, in 4.º, de 141 paginas con tipos italianos. Allí se lee en la pag. 7:

«II discoprimento et acquisto delle Indie... cominció al tempo del re Ferdinando e della regina Isabella suoi avi [está tratando de Carlos V] per la maravigliosa industria et valore di Christophoro Colombo genovese, il quale diede principio a esso scoprimento et acquisto...»

82. - Francesco Guicciardini, célebre historiador que fué enviado como embajador de la República de Firenze ante Fernando el Católico el 23 de Enero de 1512, ocupando dicho cargo hasta el 4 Noviembre 1513, es autor de La historia di Italia, publicada en Firenze, por Torrentino, 1561, pero escrita en 1530, donde se lee:
Libro VI, p. 229:

«Ma più maravigliosa ancora è stata la navigatione de gli Spagnuoli, cominciatta l’ anno 1490, per inventione di Christofano Colombo genovese, il quale havendo molte volte navigato per il mare Oceano et conietturando per l’osservatione di certi venti quel che poi veramente gli succedette, impetrati dai re di Spagna certi legni,//

(Página 37)

//

y más adelante, en la pág. 250, repite:

«per la navigatione di Christofano Colombo genovese...»,


83. - Alessandro Geraldini, que nació en Amelia, en latin Ameria, en la Umbría, hacia 1453 Y murió en Santo Domingo (Haiti) en 1525, fué a España con su hermano Antonio, protonotario apostólico, literate y poeta, legado de Inocencio VIII, ante el Rey de España. Fué amigo de Colón. Militó primero en las tropas de España, fué nombrado después profesor del infante Don Juan; Alejandro VI lo nombró obispo de Volturava y Montecorbino en 1496, desempeñó varios otros cargos, siendo por último nombrado para Santo Domingo en 1528. Escribió un Itinerarium ad regiones sub equinoctiali plaga constitutas Alexandri Geraldini Amerini, episcopi civitalis Sancti Dominici apud Indos occidentales; opus antiquitates, ritus, mores et religiones populorum Ethiope, Africe, Atlantici oceani, Indicarumque regionum complectens, nunc primo edidit Onuphrius Geraldinus de Catenaciis I. V. D. auctores abnepos, Rome, 1631, en cuyo Liber decimus secundus, que comienza en la pag. 185, habla de Colono ligure, y más adelante en el XIV, pag. 202, explica con más precisión:

«Christophorus Colonus natione italus, e Genua Ligurie urbi fuit, cosmographia, mathematica, omni celi, terre dimensione clarus, et ante omnia magnitudine animi illustris

84. - Prietro Bembo Bernardo, nació en Venecia en 1470 y murió en Roma, siendo cardenal, en 1549. Fué bibliotecario de la Marciana de Venecia y en 1528 se le encargó por la República continuar la historia patria que había empezado Andrea Navagero. Escribió primero en latín y después la vertió en italiano. Su manuscrito, existente en la Marciana, lo publicó por primera vez Morelli, en Venecia, 1790, con el titulo de Della storia viniziana, libri XII.

Libro I, p. 261.

«Era Colombo genovese, uomo de vivo ingegno, il quale molte regione cercate, molti dei nostri mari et molto Oceano veduto havea»

85. Paolo Giovio, nació en Como, 19 Abril 1493 y murió en Firenze, 11 Diciembre 1552. Obispo de Nocera.
Pauli lovii novocomensis, episcopi Nucerini, Historiarum sui temporis, tomus secundus, Venetiis, apud Cominum de Tridino Montisferrati, anno MDLIII.//

(Página 38)

//
Libro XXXIII, pag. 537. – Nam
postquam Columbus ligur, admiran-
do ingentis animi captu eruditoque
iudicio vir, et, uti quibusdam appa-
ret, Hercule greco inusitate fame
gloria maior et illustrior, alterum
prope terrarum orbem vasto atque
intentato prioribus seculis Oceano
ad occidentem nobis aperuit, non
defuer alii atque alii ex Hispanis, eo
apud Hispalim defuncto, qui pari
emulatione laudis et spe questus
eadem littora sequuti, ulteriores nove
terre, quam Pariam vocabant, ter-
minos queritarent
;

} Después que el ligur Colón, hombre
} de un ingenio maravillosamente
} poderoso y de grande experiencia,
} y en opinión de algunos, más gran-
} de y más ilustre por su gloria que
} el mismo Hércules griego con toda
} su fama, nos abrió hacia el Occidente,
} en un vasto Océano no navega-
} do en los siglos anteriores, casi otro
} orbe, no faltaron otros, entre los es-
} pañoles,que después de muerto Co-
} lón en Sevilla, fueron sucesivamente
} a recorrer, por ambición de gloria y
} por amor al lucro, las mismas cos-
} tas en busca de los ulteriores límites
} de la nueva tierra que llamaban de
} Paria;


86. - Pauli lovii novocomensis, episcopi Nucerini, Elogia virorum bellica virtute illustrium, veris imaginibus supposita, que apud museum spectantur. Volumen digestum est in septem libros. Florentie, in officina Laurentii Torrentini ducalis typographi.
MDLI. cum summi pontificis, Caroli V imperatoris, Henrici II Gallorum regis, Cosmi Medicis ducis Florentie II privilegio ... in folio.

Bajo el retrato de Cristóbal Colon:

Libro IV, pag. 171. Quis non mi-
retur hac honestissima fronte homi-
nem,qui inusitata animi magnitudi-
ne portentosoque inmensi ingenii
vigore valuerit, aspero ignobilique
Arbizolo Ligurie vico iuxta Savo-
nam nasci
potuisse? hic enim ille est
Christophorus Columbus stupendi
alterius et nullis ante seculis cogniti
terrarum orbis repertor; quem pro-
fecto benigna salutarium syderum
conspiratione natum fuisse existim-
are fas est, ut incomparabilis Liguri-
bus
honos, eximium Italic decus, et
prefulgidum iubar seculo nostro nas-
cerentur;


} Quien no admirará que un hom-
} bre de semblante tan noble, de inau-
} dito valor y de portentoso vigor
} mental, haya podido nacer en Arbi
} zolo, pobre e ignorada aldea de Ligu-
} ria cerca de Savona? Porque éste
} es Cristóbal Colón, el descubridor
} de otro orbe estupendo y descono-
} cido de todos en los siglos anterio-
} res, cuyo nacimiento puede cierta-
} mente atribuirse a una bienhechora
} combinación de astros saludables
} para honra incomparable de los Li-
} gures, gloria eximia de Italia y as-
} tro deslumbrador de nuestro siglo.


87- Id., Pag. 174.//

(Página 39)

//

«Salve non Ligurum modo, sed decus orbis, honorque nostri secli, magne Columbe, cui merito lovius heroas dedicat inter nominis eterni monumentum

«Salud, gloria, no sólo de los Ligures, sino también del orbe y honra de nuestro siglo, gran Colón, a quien con justicia Giovio dedica entre los héroes un monumento de eterna fama

88. - Girolamo Benzoni, milanés, que permaneció en America desde 1541 hasta 1556, y a quien habremos de referirnos otra vez, dice en su Novae novi orbis historie, cuya primera edicion apareció en 1565:

Libro I Cap. V, «Christopho Columbus Genuensis primus Indie Occid repertur, utcumque Hispani eadem laudem altert transcribant»(I).


89. - Lorenzo Gambara (1506-1596) en su Laurenti Gambarae Brixiani. De Navigationi Christophori Columbi, libri quator. Ad Antonium Perenotum Cardinatem Granvellanum, Romae. 1581, in 12, 112 pags.

«Columbus, natus Cugureo, quod Castrum est in territorio Genuensi, tam insigne factum effecit

90. El P. Padre Maffei, en su Historiarum Indicarum, cuya primera edición apareció en Roma, en 1588, se expresa así en el Libro I:

«Christophorus Columbus Ligur, ingentis animi vir & rei nauticae in primus peritus............. (2).

91. - Giambattista di Paolo Ramusio (1495-1557), el célebre autor de la coleccion Delle navigatione et viaggi, lo llama Christophoro Colombo genovese.

92. Torcuato Tasso, el inmortal poeta de Sorrento, + en 1595, pone en boca de la misteriosa virgen que conduce la nave



______________

(I) Copiado literalmente de la edición que posee la Biblioteca Nacional de Santiago. Hacemos esta declaración, tanto para euste texto como para otros en idioma extranjero en que las faltas, algunas gravísimas como las del presente, son ajenas a nosotros, que nos hemos limitado a reproducir los textos con la más escrupulosa exactitud.

(2) Jo. Petri Maffeji Bergomatis e Societate Jesu Opera Omnia latine scripta. Nunc primum in unum Corpus collecta, variisque illustrationibus exornata. Accedit Maffeji vita Petro Antonio Serassio auctore. Quid praeterea in hac omnium accuratissima editione prasstitum, aut additum fit, indicat Epistola ad Lectorem. Tomus I, Bergomi, CICICCCXLVII Excudebat Petrus Lancellottus. Ex auctoritate superiorun.//


[continua]

Eduardo Albuquerque

Sem comentários: